Писати rz чи ż ?

Як написати слово aptekarz , коли чітко на кінці слова чути звук "sz" ("ш")? Підбираємо слово, у якому чітко чути "r" - aptekarski.  А в слові bramkarz-bramkarski.
Золоте правило правопису -rz
Спочатку підбираємо українську "версію" цього слова.Літера "р" підкаже, що слід писати -rz. Шукаємо відповідне українське слово аптекар, тому пишемо -aptekarz. Однак, не завжди можна підібрати відповідник. Допомагають наступні правила:

• Rz piszemy wtedy, gdy w innych formach danego wyrazu albo w wyrazach pokrewnych wymienia się na r

morze (море)-morski
dobrze (добре) -dobro
tworzyć(творити)-twórca
mierzyć (міряти) -miara

Także pisz od niechcenia, chociaż się nie wymienia:

Talerz i talerzyk,

Kołnierz i kołnierzyk,

Kałamarz i kałamarzyk,

Korytarz i korytarzyk

• Rz piszemy w zakończeniach rzeczowników: -arz, -erz, -mierz, -mistrz

pisarz, lekarz, wędkarz, bibliotekarz, bramkarz
harcerz, rycerz,ciśniomierz, Sandomierz,
burmistrz, zegarmistrz
Wyjątki (винятки):kiermasz, gulasz, witraż, bagaż, wiraż, metrampaż, montaż, kolportaż, masaż, kolaż (technika artystyczna), garaż, reportaż, makijaż, bandaż, instruktaż, pejzaż, sprzedaż,flesz, lemiesz, łupież, jeż, rybojeż, kradzież, grabież, antypapież, papież, młodzież, odzież.. Правопис легко перевірити, підбираючи українські відповідники (гуляш, вітраж, багаж, макіяж, репортаж, іт.д.), які не мають літери "р".

• Rz piszemy po spółgłoskach (після приголосних): b, ch, d, g, j, k, p, t, w : brzydki (бридкий), brzuch (російською -брюхо),brzeg (берег), brzoza(береза), chrzan(хрін), chrząszcz (хрущ), chrzest(хрест),drzewo(дерево), drzwi (двері), drzemać (дрімати),grzyb (гриб), pielgrzym( пілігрим), grzanka (грінка),spojrzeć, dojrzały, krzyk (крик), krzywy(кривий),krzew,przyroda(природа), sprzedawca (продавець), patrzyć, trzask (тріск),trzeba(треба), wrzask (вереск),wrzątek. Wyjątki:pszczoła, pszenica, wszystko, kształt,pszono, bukszpan,wszak, wszech, gżegżółka,zawsze,lepszy, najlepszy.

Цей вірш допоможе запам'ятати, після яких літер слід писати rz

Babcia dała Gosi piękne bratki,
bo jej wnuczka chciała takie kwiatki

Перепишіть наступний вірш та повторіть правило.

Brzeg, brzezina, brzdąc, brzoskwinia,

Drzemka, drzazga, drzwi, drzewina,

Przyjść, przywołać, przesłuchanie,

Trzepak, trzeba, trzos, trzaskanie,

Grzecznie, grzeszyć, grzebień, grządka,

Krzak, krzywizna, skrzypieć, krzątać,

Chrzan, chrząszcz, chrzęścić, chrząstka, chrzest,

Wrzawa, wrzos, wrzeciono, Wrzeszcz,

Ujrzeć, spojrzeć, dojrzewanie – przez „rz” piszcie panowie, panie!

Золоте правило правопису ż

Підбираємо відповідне українське слово.Якщо у ньому є літерка "ж", то це - підказка.Наступні правила допоможуть у решті випадків.

• Ż piszemy piszemy wtedy, gdy w innych formach danego wyrazu czy też w wyrazach pokrewnych wymienia się na g, dz, h, s, z, ź (zi):dłużej - długo, odważny (відважний) - odwaga,koleżanka-koledzy, ważki - wahać,bliżej - blisko,mrożony - mróz, grożenie - groźba, wożę- wozi.
• Ż piszemy po spółgłoskach takich jak l, ł, r, m, n:lżejszy, odwilż, małżeństwo,drżenie,oskarżenie,mżawka, rewanż.
• Ż piszemy w rzeczownikach r. żeńskiego (ta) zakończonych na -aż i -eż:sprzedaż, straż, młodzież, kradzież, odzież.Wyjątki:twarz, macierz, potwarz
• Ż piszemy w partykułach  -że oraz -ż:cóż,tenże, czyż, skądże,bodajżę,któż,także

"Ż” z kropeczką tam wstawiamy,

gdzie na „g” je wymieniamy.

Tak więc „nóżka” – no bo „noga”

Albo „dróżka” – no bo „droga”

Tak więc:

Trwożny, bo trwoga,    

Nożna, bo noga.

Mosiądz, więc mosiężny,

Pieniądz, więc pieniężny.

Mężczyzna jest męski,

Zwycięża – zwycięski.

Ja każę, bo kazać, 

Ja mażę, bo mazać.

Woźnica, więc wożę,  

I groźba, więc grożę

Drużyna przed druhem  na

drży ciałem i duchem.

Jaś wrócił z wakacji,

gdzie użył swobody,

gdzie przeżył przygody

wśród pięknej przyrody.

Odżywiał się zdrowo,

spożywał owoce,

wyżywał się w wodzie

i twardo spał w nocy

Wygląda wspaniale:

zażywny, wesoły!

Cóż z tego, gdy jutro

już pójdzie do szkoły.

Przeżyje klasówki,

powtórki, pytania.

Będzie ledwo żywy 

na nogach się słaniał.

Zażyje kąpieli,

spożyje kolację.

I zacznie z uśmiechem

wspominać wakacje !

Вправи он-лайн

Rz у закінченнях слів

Rz у назвах професій

Rymowanka 

Niech pamięta każdy z was,

Kiedy pióro puszcza w tan:

Brzoza, brzydal, brzytwa, brzask,

Chrząstka, chrząszczyk, chrzest i chrzan.

Kto to wie, ten z dwójek drwi,

Zapamięta bowiem w lot:

Drzemka, drzazga, drzewo, drzwi,

Grzegorz, grzanka, grzebień, grzmot.

Wesół będzie tata twój,

Że już zastęp dwójek znikł:

Wejrzyj, ujrzyj, wyjrzyj, spójrz,

Przejazd, przejście, przetak, prztyk.

A profesor powie w głos:

Piątkę dam, niech ma ją raz!

Trzęsawisko, trzoda, trzos,

Wrzosowisko, wrzenie, wrzask.