2*2 на польській Odmiana liczebników

Щоб знати як відповісти на наступні запитання:

• Ile ma pa (pani) lat?
• Ile masz pieniędzy?
• Ile kosztuje mleko,pieczywo, woda gazowana?
• Ile płacisz za prąd?
• W którym roku przyjechaleś do Polski?
• Ile lat mieszkasz w Polsce?
• Ile masz dzieci?
• Ile pieniędzy chcesz zarobić?

потрібно вивчити наступну тему.
Теорію варто підкріпити вправами (ćwiczeniami)
Щоб створити радісний настрій до такої важливої теми,почнемо з милих, веселих дитячих віршів. Решта на сторінці для малюків.
Знайдіть у віршах і приказках числівники і зверніть увагу на їх правопис і відміну.

Dwa razy dwa

 Brzechwa Jan
 Niech mi powie, kto ma chęć
 i kto chce być ze mną szczery,
 czy dwa razy dwa jest pięć,
 czy dwa razy dwa jest cztery?
 Kot zamruczał: "Chyba kpisz,
 czy to dla mnie jest robota?
 Mnie obchodzi jedna mysz,
 a rachunki - nie dla kota".
 Pies wykonał dziwny ruch:
 "Ja nie jestem na usługi!
 Umiem liczyć, lecz do dwóch".
 Po czym warknął raz i drugi.
 Koń powiedział jednym tchem:
 "Łeb mam duży, lecz ubogi.
 I to tylko dobrze wiem:
 każdy koń ma cztery nogi".
 Wół najpewniej z nich się czuł,
 rzekł: "Sprawdziwszy cztery kąty,
 stwierdzam fakt, że jako wół
 w mej oborze jestem piąty."
 Kogut zapiał: "Ja mam raj -
 macham tylko pióropuszem,
 lecz nie znoszę przecież jaj,
 a więc liczyć też nie muszę".
 Rzekła kaczka: "Kwa-kwa-kwa,
 z dziećmi chadzam na spacery,
 mam ich tu dwa razy dwa,
 czyli mam kaczątka cztery".

Wiesław Musiałowski
Kaczuszki
O trzynastej trzynaście
Równym krokiem - tak swojsko
Szło kaczuszek dwanaście:
Lewa, prawa - jak wojsko.
__________

DZIESIĘĆ BAŁWANKÓW
Wanda Chotomska

Dziesięć bałwanków było w jednym lesie,
ni mniej, ni więcej,tylko właśnie 10.

Jeden się drapał do dziupli na drzewie
i tak się zdrapał,że zostało 9.

Dziewięć bałwanków stało na polanie,
dokładnie dziewięć,bałwan przy bałwanie.

Lecz jeden poczuł,że go kręci w nosie.
Jak zaczął kichać,to zostało 8.

Osiem bałwanków stało w dalszym ciągu,
lecz jeden bał się mrozu i przeciągów.

Więc włożył kożuch i okrył się pledem.
Jak go odkryli,to już było 7.

Z siedmiu bałwanków jeden zaraz orzekł,
że się poślizgać warto na jeziorze.

Lecz ledwie zdążył na jezioro wleźć,
wpadł w taki poślizg, że zostało 6.

Tych sześć bałwanków stałoby do teraz,
lecz jeden bałwan zaczął się rozbierać.

Chciał się ochłodzić, miał na kąpiel chęć -
jak się rozebrał, to zostało 5.

Z pięciu bałwanków jeden zaraz ubył,
bo go ciekawość przywiodła do zguby.

Nie wiedział po co są kaloryfery -
jak się dowiedział, to zostały 4.

Cztery bałwany stały w dwuszeregu,
lecz jeden zaczął tupać na kolegów.

Tupał i tupał, bo był strasznie zły,
i tak się stupał, że zostały 3.

Te trzy bałwanki długo nie postały,
bo jeden bałwan znał świetne kawały.

Z własnych dowcipów śmiał się: - Cha! Cha! Cha!
i pękł ze śmiechu, i zostały 2.

A jak została tych bałwanków dwójka,
to się zaczęła między nimi bójka...

Dziesięć bałwanków było na polanie.
Ile zostało? Oto jest pytanie!

UMIEM LICZYĆ DO DZIESIĘCIU

Na jeden –klaśnij,
na dwa-skocz, trochę w lewą stronę zbocz.
Na trzy-machnij noga prawą
ale zrób to bardzo żwawo.
A na cztery -mrugnij okiem,
pięć-maszeruj równym krokiem.
Sześć -oznacza podskok w gore,
jakbyś chciał przeskoczyć górę.
Siedem to jest kroczek w prawo,
Osiem -możesz bić już brawo.
A na dziewięć -"liczba" krzyknij!
I na koniec stojąc w miejscu  wolno policz do dziesięciu!

Wyliczanki

1

Babcia zupę gotowała
I do garnka powrzucała:
Dwie marchewki, trzy pietruszki,
Sól i cztery kurze nóżki,
Garść guzików, pół ziemniaka,
Trzy gazety i buraka,
Ząbek czosnku, kości cztery,
Trzy pluskiewki, dwa selery,
Kłębek nici, motek wełny,
Aż się garnek zrobił pełny!
Gotowała siedem dni
A te zupę zjesz dziś ty!

2

Jeden, dwa, jeden, dwa,
Pewna pani miała psa,
Trzy i cztery, trzy i cztery,
Pies ten dziwne miał maniery.
Pięć i sześć, pięć i sześć,
Pies ten lodów nie chciał jeść.
Siedem, osiem, siedem, osiem,
Wciąż o kości tylko prosił.
Dziewięć, dziesięć, dziewięć, dziesięć,
Kto te kości mu przyniesie?
Ty czy ja, ja czy Ty?
Licz od nowa: raz, dwa, trzy…

Przysłowia z liczbami

Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.

Gdzie dwóch Polaków, tam trzy zdania.

Chciwy dwa razy traci.

Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.

Lepiej dziesięć razy ciężko chorować, niż raz lekko umrzeć.

Od fałszywego mędrca zachowaj nas, Panie, jeden za stu głupców stanie.

Pierwsza wina darowana, druga wymawiana, trzecia obijana.

Trudno z jednego wołu dwie skóry zedrzeć.

Trzy rzeczy miej w pamięci: śmierć, przyjaźń, dobrodziejstwo.

Serce jednej kobiety widzi więcej niż oczy dziesięciu mężczyzn.

Każdy kij ma dwa końce.

Kto dwa zające goni, żadnego nie uchwyci.

Kto śpiewa, dwa razy się modli.

Za grosz kup, za trzy weź— będziesz miał i wieś.

Jedna jaskółka wiosny nie czyni.

Kara na jednego, strach na wszystkich.

Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe.

Niejedne są ludzkie losy: jedni torby dźwigają, drudzy noszą trzosy.

Dwóch panów w domu być nie może.

Ciekawość to pierwszy stopień do piekła.

Swoje trzy grosze każdy uważa za najlepszą monetę.

Jeśli się nie chce zrobić tego jednego kroku można całe życie przestać na jednej nodze.

Pokorne cielę dwie matki ssie.

Czterdziestu Męczenników (10 marca) jakich, czterdzieści dni takich.

Jedna bieda nie dokuczy, jedno szczęście nie utuczy.

 А тепер теорія.

1.     Liczebniki głowne
Liczebnik główny jeden występuje tylko w liczbie pojedynczej, wszystkie pozostałe liczebniki glówne i zbiorowe mają tylką liczbę mnogą. Wyjątkami są takie liczebniki, jak tysiąc, milion, miliard, które odmieniają się tak, jak rzeczownik przez przypadki i liczby, oraz mają końcówki takie, jak rzeczowniki rodzaju męskiego. Tysiąc odmienia się jak miesiąc, milion jak ogon, miliard jak owad.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki	Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Miejsownik	jeden jednego jednemu jednego(żywotny)/jeden jednym jednym	jedna jednej jednej jedną jedną jednej	jedno jednego jednemu jedno jednym jednym	jedni jednych jednym jednych jednymi jednych	jedne jednych jednym jedne jednymi jednych

Przypadki	Forma
	męskoosobowa	Męskonieosobowa i nijaka	żeńska
Mianownik	Dwaj uczniowie	Dwa domy	Dwie książki
Dopełniacz	Dwóch uczniów, domów, okien, książek
Celownik	Dwom (dwóm) uczniom, domom, oknom, książkom
Biernik	Dwóch uczniów	Dwa domy, okna	Dwie książki
Narzędnik	Dwoma uczniami, domami, oknami		Dwiema (dwoma) książkami
Miejsownik	Dwóch uczniach, domach, oknach, książkach

Ćwiczenie

Przepisz zdania, zastępując cyfrę 2 odpowiednimi formami liczebnika dwa

1. Byłam na wycieczce z 2 kolegami i 2 koleżankami.
2. Obok domu rosło 2 brzozy.
3. Z zainteresowaniem przyglądałem się 2 obrazom.
4. Na szlaku spotkałam 2 turystów i 2 turystki.
5. Kupiłem w sklepie 2 zeszyty, 2 ołówki i 2 książki.
6. Kolega opowiedział mnie o 2 ciekawych wydarzeniach.

Przypadki	Forma
	męskoosobowa	Męskonieosobowa
Mianownik	trzej uczniowie	trzy domy okna, książki
Dopełniacz	Trzech uczniów, domów, okien, książek
Celownik	trzem uczniom, domom, oknom, książkom
Biernik	trzech uczniów	trzy domy, okna, książki
Narzędnik	trzema uczniami, domami, oknami
Miejsownik	trzech uczniach, domach, oknach, książkach

Liczebnik cztery odmienia się tak samo jak trzy. Formy męskoosobowe trzej, czterej łączą się z mianownikiem rzeczownika; trzech, czterech – z dopełniaczem.

Pozostałe liczebniki głowne odmieniają się jak liczebnik pięć.

Przypadki	Forma
	męskoosobowa	Męskonieosobowa
Mianownik	pięciu uczniów	pięć domów, okien, książek
Dopełniacz	pięciu uczniów, domów, okien, książek
Celownik	pięciu uczniom, domom, oknom, książkom
Biernik	pięciu uczniów	pięć domów, okien, książek
Narzędnik	trzema (pięciu) uczniami, domami, oknami
Miejsownik	pięciu uczniach, domach, oknach, książkach

Źródło: O.Mochyła Język polski

2. Liczebniki porządkowe

LICZBA POJEDYNCZA
	RODZAJ MĘSKI		RODZAJ ŻEŃSKI		RODZAJ NIJAKI
PRZYPADEK	PYTANIE		PYTANIE		PYTANIE
Mianownik	który?	pierwszy	która?	pierwsza	które?	pierwsze
Dopełniacz	którego?	pierwszego	której?	pierwszej	którego?	pierwszego
Celownik	któremu?	pierwszemu	której?	pierwszej	któremu?	pierwszemu
Biernik	który? którego?	pierwszy pierwszego	którą?	pierwszą	które?	pierwsze
Narzędnik	z którym?	z pierwszym	z którą?	z pierwszą	z którym?	z pierwszym
Miejscownik	o którym?	o pierwszym	o której?	o pierwszej	o którym?	o pierwszym
Wołacz	o!	pierwszy	o!	pierwsza	o!	pierwsze

	LICZBA MNOGA
Przypadki	Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
Mianownik	Którzy? pierwsi	Które? pierwsze
Dopełniacz	Których? pierwszych	Których? pierwszych
Celownik	Którym? pierwszym	Którym? pierwszym
Biernik	Których? pierwszych	Które? pierwsze
Narzędnik	Z którymi? Z pierwszymi	Z którymi? Z pierwszymi
Miejscownik	O których? O pierwszych	O których? O pierwszych

Ćwiczenie
Napisz nazwy wszystkich miesięcy i ilość dni w każdym z nich.
Wzór: Pierwszy miesiąc- styczeń, dni - trzydzieści jeden
Drugi miesiąc-__________, dni - ____________

ZAPAMIĘTAJ
sto   - setny
dwieście  - dwusetny lub dwóchsetny
trzysta -- trzechsetny
czterysta --czterechsetny
pięćset -- pięćsetny
sześćset --sześćsetny
siedemset -- siedemsetny
tysiąc --tysięczny lub tysiączny

3. Liczebniki zbiorowe
Liczebników zbiorowych używamy w następujących wypadkach:

• przy rzeczownikach oznaczajacych osoby różnej płci :Czternaścioro uczniów (dziewczyny i chłopcy) uczyło się w czytelni;
• przy rzeczownikach oznaczajacych istoty niedorosłe :pięcioro kociąt, sześcioro szczeniąt, szesnaścioro piskląt, troje źrebiąt;
• przy rzeczownikach, które nie mają liczby pojedynczej: troje drzwi, pięcioro skrzypiec widły, sześcioro nożyc, dziewięcioro grabi.

Liczebniki zbiorowe dwoje, troje, czworo odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju nijakiego.

PRZYPADEK	PYTANIE
Mianownik	kto? co?	dwoje, siedmioro
Dopełniacz	kogo? czego?	dwojga, siedmiorga
Celownik	komu? czemu?	dwojgu, siedmiorgu
Biernik	kogo? co?	dwoje, siedmioro
Narzędnik	z kim? z czym?	z dwojgiem, siedmiorgiem
Miejscownik	o kim? o czym?	dwojgu, siedmiorgu

4. Liczebniki nieokreślone

PRZYPADEK	PYTANIE	rodzaj męskoosobowy	rodzaj niemęskoosobowy
Mianownik	kto? co?	kilku	kilka
Dopełniacz	kogo? czego?	kilku	kilku
Celownik	komu? czemu?	kilku	kilku
Biernik	kogo? co?	kilku	kilka
Narzędnik	z kim? z czym?	kilku, kilkoma	kilku, kilkoma
Miejscownik	o kim? o czym?	kilku	kilku

5. Liczebniki złożone

• W liczebnikach złożonych od pięćdziesięciu do dziewięćdziesięciu oraz w liczebnikach trzysta i czterysta odmienia się tylko drugi człon:piędziesiąt ( trzysta) książek --pięćdziesięciu( trzystu) książek

• W liczebnikach od pięciuset do dziewięciuset odmienia się tylko pierwszy człon:pięćset tomów --pięciuset tomów
• W liczebnikach dwanaście, dwadzieścia, dwieście, zmienia się obydwa człony: dwanaście (dwadzieścia, dwieście)domów --dwunastu ( dwudziestu, dwustu) domów.Liczebniki dwanaście i dwadzieścia mają w narzędniku dwie formy: dwunastoma i dwunastu, dwudziestoma i dwudziestu.
• Oddzielnie zapisujemy w liczebnikach od dwadzieścia jeden wyrazy oznaczające jednostki, dziesiątki, setki.

72 lata - siedemdzisiąt dwa lata

123 dzieci - sto dwadzieścia troje dzieci

1994 r - rok tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąty czwarty

50 uczniów - pięćdziesięciu uczniów (rodzaj męskoosobowy)

50 uczennic( ptaków, domów) - pięćdzisiąt uczennic ( ptaków, domów)- rodzaj niemęskoosobowy

500 żołnierzy - pięciuset żołnierzy (rodzaj męskoosobowy)

500 kobiet ( ptaków, domów) --pięćset kobiet( ptaków, domów) rodzaj niemęskoosobowy

Ćwiczenia

Przepisz, zastępując cyfry odpowiednimi formami liczebników

Do nowego przedszkola przyjęto 232 dzieci.

Na wycieczkę pojechał nauczyciel z 21 uczniami i 31 uczennicami.

Mam 67 lat.

 Został tatą na 28 roku życia.

Urodził się w 1958 roku.

Mam 675 złotych. Cena tego krzesła 120 złotych.

Warto więc uświadomić sobie, że pisaniem i odczytywaniem dat rządzą określone reguły:

- nazwę dnia wyrażoną liczebnikiem porządkowym stawiamy zawsze w mianowniku, jeśli

odpowiada na pytanie: jaki jest dzień? (drugi), w dopełniaczu zaś, gdy odpowiada na pytanie:

kiedy to było? (drugiego);

- nazwę miesiąca stawiamy zawsze w dopełniaczu (kwietnia);

- nazwę roku stawiamy w dopełniaczu (tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego ósmego).

Zatem na pytanie:  jaki  jest dziś dzień?(lub potocznie:  który dziś jest?) odpowiadamy: dziś

jest  drugi  kwietnia. Najprościej  jest  zapamiętać,  że  liczba  odnosi  się do  dnia,  a  nie  do

miesiąca. Wyeliminujemy wtedy rażącą konstrukcję! drugi kwiecień (wszak nie chodzi tu o

drugi  miesiąc!).  Na  pytanie:  który  dziś jest (dzień)?  odpowiadamy:  drugi (dzień)  kwietnia.

Słownik  poprawnej polszczyzny podaje też formę oboczną:  siódmego maja, ale zdecydowanie

lepszą wydaje  mi  się  siódmy  maja.  Na  pytanie:  którego (dnia)  to  było? odpowiadamy:

drugiego (dnia) września.

Trzeba  też pamiętać,  że  liczebniku  określającym  rok,  na  przykład  rok  1996  dwie

pierwsze  cyfry  odczytujemy  jak  liczebniki  główne:  tysiąc  dziewięćset,   dwie  ostatnie  –  jak

liczebniki  porządkowe:  dziewięćdziesiąty  szósty.  Ta  sama  zasada  odnosi  się do  dat  XXI

wieku,  na  przykład  do  roku  2222.  Dwie  pierwsze  cyfry  to  liczebniki  główne:  dwa  tysiące

dwieście,  dwie  ostatnie  –  liczebniki  porządkowe:  dwudziesty  drugi.  Jeszcze  przez  kilka  lat

będziemy mieli w dacie tylko dwa liczebniki: główny –  dwa tysiące  i porządkowy:  czwarty,

piąty, szósty itd. Rok dwutysięczny był tylko raz: w roku 2000.

Źródło: http://www.ewakolodziejek.pl